MIŁOŚNICY GENEALOGII I HISTORII ZIEMI KUJAWSKIEJ

Klasztor Ojców Franciszkanów ufundowany został przez Księcia Kujawskiego - Kazimierza, już w 1237 roku. W 1235 roku Książę Kazimierz udał się do Wrocławia, by zawrzeć przymierze z księciem śląskim Henrykiem Pobożnym, przeciwko pomorskiemu władcy Świętopełkowi. Efektem tej wizyty był ślub księcia Kazimierza z córką Henryka Pobożnego - Konstancją. Podczas wizyty w stolicy Śląska książę poznał franciszkanów, których za namową żony sprowadził do Inowrocławia. Książę przewidywał dla zakonników pracę misyjną w pogańskich Prusach i opiekę duszpasterską dla mieszkańców miasta i regionu. Franciszkanie miejsce pod swój klasztor otrzymali wewnątrz murów miasta, na przeciwko zamku książęcego. Pierwszym budynkiem okazała się niezbędna "infirmerja", która służyła chorym zakonnikom jako przytułek, a podróżującym braciom jako gospoda. W 1237 roku zaczęto wznosić klasztor i kościół franciszkański, który okazał się trzecim największym polskim klasztorem w tamtych czasach - po Wrocławiu i Krakowie. Budynek stanął w północno-wschodniej części miasta, tuż przy bramie bydgoskiej. Na czele konwentu franciszkańskiego stał gwardian, obierany przez kapitułę na trzy lata.

Zakon spełniał w tamtych czasach niebagatelną rolę polityczną. W 1243 roku zwarty został w nim układ mistrza pruskiego Henryka Widy, księcia kujawskiego Kazimierza i książąt pomorskich Sambora i Racibora, przeciwko Świętopełkowi. W 1311 roku biskup wło­cławski Gerard podpisał układ z książę­tami inowrocławskimi – Przemysławem i Kazimierzem. Również część obrad sądu papieskiego w sporze Polski z zakonem krzyżackim o Pomorze Gdańskie w 1320 roku odbyła się w klasztorze Franciszkanów. W murach inowrocławskiego klasztoru trzy razy – w latach 1257, 1288 i 1316 – zbierała się kapituła franciszkanów polskich.
Zakon palony był aż trzy razy, w 1239 roku przez Świętopełka, w 1431 przez Zakon Krzyżacki a także w 1656 w czasie Potopu Szwedzkiego. W 1705 roku staraniem gwardiana, ojca Remigiusza Woykowskiego postawiono nowy, murowany klasztor.

Dekretem króla pruskiego Fryderyka Wilhelma III z 20 maja 1819 roku, zakon franciszkański w Inowrocławiu zniesiono. Zakonników, wraz z kaznodzieją, ojcem Józefem Lipieckim odstawiono do klasztoru franciszkańskiego w Gnieźnie. Ostatnim inowrocławskim gwardianem był ojciec Kajetan Kisielewski, który zmarł w 1837 roku w Gnieźnie. Bibliotekę i całe archiwum klasztoru wywieziono w nieznane miejsce. Rozbiórkę murów przeprowadził rotmistrz von Tyszka, dowódca szwadronu ułanów. Klasztoru w żaden sposób nie przebudowano. Kościół został sprzedany żydowi Hirschowi Gottheimerowi, który dał najwyższą cenę. Ten zniszczył nawę kościoła, a sprzedając cegły bardzo się wzbogacił. Pozostałą część klasztoru odkupili Avorwi Kurtzigow i Michael Levy, otrzymując w 1851 roku pozwolenie na przebudowę budynku. Urządzili tam olejarnię o napędzie parowym. W 1872 roku mury kościoła i klasztoru franciszkańskiego zrównano z ziemią. 

Opracował Kamil Jankowski