MIŁOŚNICY GENEALOGII I HISTORII ZIEMI KUJAWSKIEJ

Ewangelicy - nazwą tą określa się osoby wyznania protestanckiego, zarówno luteran, kalwinów jak i metodystów. Kościół ewangelicki dzieli się na trzy odłamy:

Kościół ewangelicko-augsburski

Kościół ewangelicko-reformowany

Kościół ewangelicko-metodystyczny

 

Są to przeważnie osoby narodowości niemieckiej, lecz od wielu lat, dzięki działalności Kościoła Ewangelickiego na świecie, również i osoby innych narodowości, w tym anglicy, szwedzi, francuzi, amerykanie, polacy a nawet mieszkańcy terenów byłego Związku Radzieckiego.

 

W Polsce najprężniej działającym Kościołem jest kościół ewangelicko-augsburski, posiadający sześć diecezji na terenie całego kraju, którego zwierzchnikiem jest ks.bp. Jerzy Samiec.

Główne ewangelickie prawdy wiary:

1. Bóg Trójjedyny - Bóg Stworzyciel w osobie Boga Ojca, Jezusa Chrystusa i Ducha Świętego

2. Jezus Chrystus jako pośrednik między ludźmi i Bogiem - ziemski zbawiciel człowieka

3. Duch Święty objawiający się w Ewangelii i Sakramentach

4. Ewangelia jako główne i jedyne źródło prawdy i wiary ewangelickiej

5. Powtórne przyjście Jezusa Chrystusa

6. Zmartwychwstanie Człowieka

 

Ewangelicy, tak jak katolicy dopuszczają chrzest niemowląt. Propagują wiarę w Ewangelię, jako jedyne i niezmienne źródło wiary. Nie modlą się do Maryi i Świętych. Cześć oddają jedynie Jezusowi Chrystusowi. Szanują Maryję, aniołów i świętych lecz nie oddają im czci, a jedynie wzorują się na ich życiu, by uzyskać zbawienie. Ewangelicy nie posiadają także indywidualnej spowiedzi. Wszystko odbywa się podczas Mszy Świętej.

 

Ewangelickich kapłanów nie obowiązuje celibat - ewangelicki duchowny nie jest księdzem, nazywa się go pastorem. Dopuszcza się także wyświęcenie kobiet, lecz jedynie na diakonów, nigdy prezbiterów.

 

Ewangelicy reprezentują bardzo radykalne i konsekwentne wyznanie. Osoby nie przestrzegające podstawowych zasad wiary są wydalane ze społeczności kościelnej. Wydala się także osoby żyjące bez wyznaniowego zawarcia związku małżeńskiego, przebywające pod "jednym dachem" i tworzące podstawową komórkę społeczną, zwaną rodziną. Nie dopuszcza się także rozwodów, bowiem zawarcie małżeństwa jest sakramentem dozgonnym. O rozwiązanie małżeńskie można wnioskować do Konsystorza jedynie w przypadku cudzołóstwa współmałżonka. Dopuszczalne są związki z osobami innych wyznań, jednak sakrament musi się odbyć w towarzystwie pastora ewangelickiego (Katoliccy księża nie zawsze godzą się na taki stan rzeczy, skutkiem czego osoby takie zawierają sakrament małżeństwa dwa razy - w kościele katolickim i ewangelickim). Nagminne wypowiadanie Imienia Boskiego, pycha, chciwość, kradzież i cudzołóstwo są grzechami ciężkimi. Za dwa ostatnie istnieje możliwość wydalenia ze społeczności ewangelickiej. W obecnych czasach ewangelicy bardzo radykalnie postępują z osobami ze środowiska LGBT (lesbijki, geje, biseksualiści, transseksualiści), których życia w świętości ewangelickiej nie uznają. Osoby z tego środowiska nie mogą pełnić żadnych kościelnych obowiązków, a za przesadne okazywanie swojej odmienności grozi kara wydalenia ze społeczności ewangelickiej.

 

Najbardziej znaną polską ewangeliczką była aktorka Gabriela Kownacka, serialowa "Anka Kwiatkowska" z "Rodziny Zastępczej". Ewangelikiem był również Mikołaj Rej, znany i ceniony pisarz i prozaik epoki renesansu.

 

Początki ewangelickie w Inowrocławiu...

 

Pierwsi ewangelicy osiedli w stolicy Kujaw Zachodnich w 1772 roku po przyłączeniu Kujaw do Królestwa Pruskiego. W 1788 roku na terenie miasta i w pobliskich wioskach mieszkało trzydzieści rodzin ewangelickich, a niecały wiek później stanowili już niemal jedną trzecią miasta i powiatu. Napływ ich był związany z kolonizacją fryderycjańską. W 1802 roku powstał w Inowrocławiu pierwszy zbór ewangelicki - najpierw drewniany. W okresie wojen napoleońskich (rok 1811), budynek zamieniono na spichlerz. W 1818 roku formalnie założono pierwszą gminę ewangelicką a jej pierwszym pastorem został Friedrich Wilhelm Krupiński. W 1861 roku zburzono stary zbór, a w jego miejsce wzniesiono murowany kościół z żółtej cegły, stojący do dziś. W 1863 roku ewangelicki Dom Boży został oddany do użytku. Już w 1861 roku na terenie powiatu inowrocławskiego mieszkało 18,782 ewangelików, a ponad 21 tysięcy deklarowało niemiecką narodowość. W 1890 roku niemcy dominowali w mieście i powiecie stanowiąc niemal 55% ludności. Od 1874 roku w Inowrocławiu ukazywało się czasopismo dla osób narodowości niemieckiej - "Kujawischer Bote", co po polsku znaczyło tyle co "Goniec Kujawski". Był to wielki okres rozkwitu kultury niemieckiej na terenie powiatu inowrocławskiego (Kreis Hohensalza). Wraz ze wzrastającą liczbą niemców, którzy najczęściej byli ewangelikami, rosła potrzeba na coraz to więcej domów modlitwy i szkół ewangelickich, których w sumie było 48. Od 1905 roku można było zauważyć spadek liczby niemców na tych ziemiach, co swój punkt kulminacyjny osiągnęło w 1920 roku. 

 

Po przyłączeniu Inowrocławia do Polski ilość niemców uległa drastycznej zmianie. Z ponad jedenastu tysięcy niemieckich obywateli, na terenie powiatu utrzymała się może tysięczna grupa. Mimo to nieprzerwalnie funkcjonował zbór ewangelicki a kultura niemiecka nie uległa upadkowi. W mieście cały czas ukazywało się "Kujawischer Bote", funkcjonowały niemieckie licea i szkoły powszechne, a na obrzeżach miasta w dużych skupiskach nadal mieszkało sporo niemców. Należy pamiętać, że wielu żydów także deklarowało swą niemiecką narodowość. Wśród nich znalazł się m.in Micheal Levy, zasłużony dla regionu żyd niemieckiego pochodzenia, mistrz loży masońskiej, prawnik i fundator inowrocławskiej synagogi. W 1939 roku, po napadzie hitlerowskich Niemiec na Polskę, ludność Inowrocławia wymordowała ponad pięćdziesiąt osób narodowości niemieckiej, z których tylko szesnastu udało się zidentyfikować nazwiska. Rok 1945 przyniósł ostateczny kres mniejszości niemieckiej zarówno na terenie powiatu inowrocławskiego jak i w całym kraju. W stolicy Kujaw zaprzestano publikacji "Kujawischer Bote", zniszczono wszelkie ślady ewangelików a ich zbór przekształcono na katolicką świątynie p.w Podwyższenia Krzyża Świętego.

 

 

Od pięciu lat liczba ewangelików (luteran, kalwinów i metodystów) na terenie Kujaw znacznie wzrosła. Większość z nich deklaruje niemieckie pochodzenie i stara się przywrócić na tych ziemiach wiarę i kulturę swych przodków. Są też tacy, którzy będąc rodowitymi polakami pragną odciąć się od wiary katolickiej, zaprotestować przeciwko pogarszającej się polityce kościoła, odchodząc tym samym od Kościoła Katolickiego na rzecz Protestantyzmu. Żyjący obecnie na terenie powiatu ewangelicy walczą  o zbiory wyznaniowe, szkoły, biblioteki i dziedzictwo kulturowe. Obecna najbliższa parafia ewangelicko-augsburska p.w. Jezusa Zbawiciela znajduje się w Bydgoszczy.

 

Do Kościoła ewangelicko-augsburskiego należy także genealog i regionalista Kamil Jankowski, współtwórca tego portalu.